«Η ντροπαλότητα είναι ένα χαρακτηριστικό της προσωπικότητας, ας σταματήσουμε να την αντιμετωπίζουμε σαν αδυναμία»
Ένα παιδί που από τη δεύτερη μέρα πηγαίνει στο σχολείο χωρίς να κοιτάξει πίσω ενώ οι συμμαθητές του παραμένουν προσκολλημένοι στους γονείς τους, και που εύκολα ενσωματώνεται σε μια παρέα από άγνωστα παιδιά μέσα σε λίγα λεπτά, γενικά, ανταμείβεται γι' αυτή τη συμπεριφορά του. Οι δάσκαλοί του το αποκαλούν αρχηγό και οι άνθρωποι στον περίγυρό του θαυμάζουν το πόσο κοινωνικό τείνει να είναι.
Από την άλλη πλευρά, βλέποντας ένα ήσυχο παιδί που είναι πιο διστακτικό όταν έρχεται αντιμέτωπο με καινούργιες καταστάσεις, τείνουμε να θέλουμε να το αλλάξουμε. Το σπρώχνουμε και το πιέζουμε να βγει από το καβούκι του και να συμπεριφερθεί με την ίδια ευκολία και εξωστρέφεια σε κάθε νέα κατάσταση που πρέπει να αντιμετωπίσει. Όμως αυτή η τακτική είναι λανθασμένη και πολλές φορές μπορεί να βλάψει το παιδί σε ανεπανόρθωτο βαθμό.
Πώς μπορούμε όμως να προετοιμάσουμε ένα ντροπαλό παιδί να συνυπάρξει σε έναν κόσμο που τείνει να επιβραβεύει την εξωστρέφεια; Πώς μπορούμε να το υποστηρίξουμε και να το βοηθήσουμε να μεγαλώσει και να εξελιχθεί χωρίς να το αναγκάσουμε να αλλάξει;
1. Σταματήστε να βλέπετε την ντροπαλότητα ως αδυναμία
Να ξέρετε ότι αν το παιδί σας είναι ντροπαλό, τότε θα βρίσκεται πάντα με πολύ καλή παρέα.
«Τα περισσότερα παιδιά δείχνουν επιφυλακτικότητα όταν γνωρίζουν νέους ανθρώπους. Αυτό είναι απολύτως φυσιολογικό. Αυτή η αρχική ντροπαλότητα είναι ακριβώς ο τρόπος με τον οποίο μπαίνουμε σ' έναν καινούργιο χώρο και προσανατολιζόμαστε», λέει η Koraly Pérez-Edgar, αναπληρώτρια διευθύντρια του Ινστιτούτου Κοινωνικών Επιστημών στο Κέντρο Μελέτης Παιδιών στο Πανεπιστήμιο Penn State.
«Φανταστείτε, ας πούμε, μια τάξη την πρώτη μέρα στο σχολείο. Μπορεί να υπάρχουν ένα ή δύο πληθωρικά παιδιά που τρέχουν και τσεκάρουν τα πάντα, αλλά τα υπόλοιπα μένουν κοντά στους φροντιστές τους ή χρειάζονται λίγη παρηγοριά πριν καν μπούνε στην τάξη», λέει η Pérez-Edgar. Είναι, αναπτυξιακά, απόλυτα φυσιολογικό για τα μικρά παιδιά να νιώθουν ντροπαλά σε νέα περιβάλλοντα.
Φυσικά, αυτό δεν σημαίνει ότι η συστολή είναι κακή στα μεγαλύτερα παιδιά, παρόλο που πολλοί γονείς (και άλλοι ενήλικες) εξακολουθούν να έχουν την τάση να βλέπουν την εξωστρέφεια ως το ιδανικό.
Διαβάστε το έργο της Susan Cain, συγγραφέα του "Quiet: The Power of Introverts in a World That Can't Stop Talking" - “Σιωπηλός: Η δύναμη των εσωστρεφών σε έναν κόσμο που δεν σταματάει να μιλάει”, η οποία έχει περάσει χρόνια υποστηρίζοντας ότι έχουμε μια άδικη πολιτιστική προκατάληψη προς τους εξωστρεφείς που ευδοκιμούν στη διέγερση.
Διαβάστε το έργο της Susan Cain, συγγραφέα του "Quiet: The Power of Introverts in a World That Can't Stop Talking" - “Σιωπηλός: Η δύναμη των εσωστρεφών σε έναν κόσμο που δεν σταματάει να μιλάει”, η οποία έχει περάσει χρόνια υποστηρίζοντας ότι έχουμε μια άδικη πολιτιστική προκατάληψη προς τους εξωστρεφείς που ευδοκιμούν στη διέγερση.
«Δεν ήρθε ποτέ, ούτε ένας γονέας να μου πει ότι ανησυχεί για την κόρη του επειδή έχει πάρα πολλούς φίλους ή ότι κατακλύζεται από ραντεβού για παιχνίδι και ότι είναι πάντα το κέντρο της παιδικής χαράς. Γιατί οι γονείς το βλέπουν αυτό ως ιδανικό», λέει η Pérez-Edgar. «Αλλά μπορείς να είσαι, εξίσου, ένα ντροπαλό παιδί με έναν ή δύο πολύ καλούς φίλους, που σε υποστηρίζουν και που μπορείς να επικοινωνείς καλά. Αυτό είναι υπέροχο και καθόλου ανησυχητικό. Αυτή είναι η προσωπικότητα του παιδιού σας».
Στην πραγματικότητα, η συστολή μπορεί να είναι ωφέλιμη. Η προσαρμοστική ντροπαλότητα μπορεί να βοηθήσει τους ανθρώπους να σκεφτούν πριν ενεργήσουν, πράγμα που σημαίνει ότι είναι προστατευτική και μπορεί ακόμη και να κάνει τους ανθρώπους να φαίνονται πιο ήρεμοι και πιο αξιόπιστοι. Οι ειδικοί που έχουν μελετήσει τη ντροπαλότητα, παροτρύνουν τους ανθρώπους να μην τη σκέφτονται ως έναν καλύτερο ή χειρότερο τρόπο κοινωνικότητας, αλλά απλώς ως έναν διαφορετικό τρόπο κοινωνικότητας.
2. Αποφύγετε να βάζετε ταμπέλες στο παιδί σας και ζητήστε το ίδιο και από τους άλλους
Έχοντας ένα μικρό παιδί, οι μέρες σας είναι γεμάτες με αλληλεπιδράσεις κατά τις οποίες κάποιος ενήλικας μπορεί να του πει ένα γεια και εκείνο να τρέξει πίσω από τα πόδια σας. Και τότε ο ενήλικας να πει: "Α, είναι ντροπαλός!". Αλλά ακόμα και αν δεν το πει, θα το πείτε εσείς για να τον διαβεβαιώσετε ότι το παιδί σας δεν είναι αγενές.
Αλλά δεν πρέπει να το κάνετε ούτε εσείς, ούτε και εκείνοι. Το παιδί αισθάνεται περίεργα όταν κάποιος αντιλαμβάνεται και φωνάζει μπροστά του αυτό το στοιχείο της προσωπικότητάς του, το περιορίζει και είναι πολύ πιθανό η συστολή του αυτή να συνεχίσει να αυτοενισχύεται.
Αλλά δεν πρέπει να το κάνετε ούτε εσείς, ούτε και εκείνοι. Το παιδί αισθάνεται περίεργα όταν κάποιος αντιλαμβάνεται και φωνάζει μπροστά του αυτό το στοιχείο της προσωπικότητάς του, το περιορίζει και είναι πολύ πιθανό η συστολή του αυτή να συνεχίσει να αυτοενισχύεται.
«Μην χαρακτηρίζετε το παιδί σας ως ντροπαλό», προτρέπει η παιδονοσοκόμα Kasey Rangan σε ένα άρθρο της για το Νοσοκομείο Παίδων του Λος Άντζελες. «Προσπαθήστε να εξηγήσετε στους άλλους, ότι το παιδί σας απλά αργεί να ανοιχτεί στους άλλους και κάντε ό,τι καλύτερο μπορείτε για να μην χαρακτηρίσετε τη συμπεριφορά του».
3. Δώστε στο παιδί σας ελεγχόμενες ευκαιρίες να εξασκηθεί στην κοινωνικοποίηση
Το πραγματικό κλειδί εδώ είναι η λέξη “ελεγχόμενες”. Είναι σημαντικό οι γονείς να μην σπρώχνουν ένα ντροπαλό παιδί σε κοινωνικές συναναστροφές ή καινούργιες καταστάσεις όπου αισθάνονται πραγματικά άβολα. Αλλά είναι επίσης σημαντικό να δίνουμε στα παιδιά πολλές ευκαιρίες να βρεθούν και να αισθανθούν πως είναι να δοκιμάζεις νέα πράγματα και να γνωρίζεις νέους ανθρώπους.
«Υπάρχουν αρκετές μελέτες που δείχνουν οτι όταν τα συνεσταλμένα και ντροπαλά παιδιά πηγαίνουν στο σχολείο, σε μια ομάδα ή άλλη δραστηριότητα για λίγες μέρες την εβδομάδα στην αρχή, αυτό μπορεί να είναι αρκετό για να αισθανθούν άνετα και να ενσωματωθούν», είπε η Perez-Edgar. «Είναι απλώς θέμα εξάσκησης». Αναζητάτε αυτό το γλυκό σημείο ανάμεσα στο να σπρώξτε λίγο το παιδί σας, χωρίς όμως να το πιέζετε σε καταστάσεις που απλώς δεν ταιριάζουν με την προσωπικότητά του.
Επίσης, να ξέρετε ότι το παιδί σας μπορεί να χρειάζεται πάντα λίγο χρόνο για να αισθανθεί άνετα.
Αυτό που θέλετε να δείτε είναι ότι τελικά χαλαρώνει και αρχίζει να παίζει και να εξερευνά, ακόμα και αν χρειαστούν, ας πούμε, 20 λεπτά μέχρι να ξεπεράσει την επιφυλακτικότητά του και να αισθανθεί άνετα.
Αυτό που θέλετε να δείτε είναι ότι τελικά χαλαρώνει και αρχίζει να παίζει και να εξερευνά, ακόμα και αν χρειαστούν, ας πούμε, 20 λεπτά μέχρι να ξεπεράσει την επιφυλακτικότητά του και να αισθανθεί άνετα.
4. Κάντε του ανοιχτά ερωτήσεις για το πώς αισθάνεται
Είναι σημαντικό να δώσετε στο παιδί σας τις ευκαιρίες εκείνες ώστε να μιλάει για τα συναισθήματά του καθώς βγαίνει στον έξω κόσμο και εξερευνά νέες καταστάσεις.
Κάντε του απλές και ανοιχτές ερωτήσεις όπως, «Τι σκεφτόσουν σήμερα; Σου άρεσε που πήγες στο μάθημα κολύμβησης;» προτείνει η Perez-Edgar. Αυτό θα σας βοηθήσει να καταλάβετε εάν η συστολή του το ενοχλεί με κάποιον τρόπο ή αν απλά νιώθει άβολα, χωρίς να χαρακτηρίσετε τίποτα ή να προβάλετε τη δική σας γνώμη και ανησυχίες.
«Σκοπός είναι να αφήσετε το παιδί σας να σας πει πού είναι τα όριά του και να το σεβαστείτε», λέει η Perez-Edgar. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό καθώς το παιδί σας μεγαλώνει και θέλετε να συνεχίσετε να το στηρίζετε και να υποστηρίζετε την προσωπικότητά του, δίνοντάς του τη δυνατότητα να σας μιλάει εάν αντιμετωπίζει άγχος ή δυσκολεύεται να καταλάβει τι του ταιριάζει.
5. Μάθετε πότε πρέπει να ζητήσετε βοήθεια
Αν παρατηρήσετε ότι η ντροπαλότητα του παιδιού σας φαίνεται ακραία (αν θυμώνει κάθε φορά που πάει στο σχολείο ή δυσκολεύεται πολύ να κάνει φίλους) ή δεν φαίνεται να βελτιώνεται καθόλου ακόμα και με ελεγχόμενη έκθεση σε κοινωνικές δραστηριότητες - ιδιαίτερα καθώς περνάει στο δημοτικό σχολείο - αξίζει να το ελέγξετε με τον παιδίατρό του ή έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας.
«Το παιδί για το οποίο πρέπει να ανησυχείς, είναι το παιδί που δεν αισθάνεται ποτέ άνετα, που δεν μπαίνει ποτέ με χαρά σε αυτές τις καταστάσεις, που απλά δεν μπορεί να βρει τη θέση του», λέει η Perez-Edgar.
Τα καλά νέα είναι ότι οι πρώιμες παρεμβάσεις μπορούν να είναι πραγματικά αποτελεσματικές στη θεραπεία ή ακόμα και στην πρόληψη του κοινωνικού άγχους, και δεν χρειάζεται να είναι «υπερβολικά έντονες» για να δουλέψουν, λέει η Perez-Edgar.
Τέλος, θυμηθείτε. Η αποδοχή είναι πραγματικά το κλειδί. Δεν υπάρχει απολύτως τίποτα κακό στο να είσαι εσωστρεφής ή συνεσταλμένος. Και θα πρέπει οι γονείς να ξεκαθαρίσουν στα παιδιά τους ότι τους αρέσει η προσωπικότητά τους, έτσι όπως ακριβώς είναι.
«Δεν είναι πρόβλημα, αυτή είναι η προσωπικότητα του παιδιού σου», λέει η Perez-Edgar αναπληρώτρια διευθύντρια του Ινστιτούτου Κοινωνικών Επιστημών στο Κέντρο Μελέτης Παιδιών στο Πανεπιστήμιο Penn State.
«Δεν είναι πρόβλημα, αυτή είναι η προσωπικότητα του παιδιού σου», λέει η Perez-Edgar αναπληρώτρια διευθύντρια του Ινστιτούτου Κοινωνικών Επιστημών στο Κέντρο Μελέτης Παιδιών στο Πανεπιστήμιο Penn State.
→ Δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά στις 15.06.21 στην Huffpost Parenting
Για όσους γονείς, και όχι μόνο, ενδιαφέρονται για το βιβλίο που προτείνει η Perez-Edgar, «Η δύναμη των εσωστρεφών σ' έναν κόσμο που δεν σταματάει να μιλάει» της Cain Susan, έχει μεταφραστεί και κυκλοφορεί και στα Ελληνικά.
Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου:
Η ιστορία είναι γεμάτη από σπουδαίους εσωστρεφείς: Από τον Μαχάτμα Γκάντι, τον Μαρσέλ Προυστ και τον Άλμπερτ Αϊνστάιν μέχρι την Τζ. Κ. Ρόουλινγκ, τον Στίβεν Σπίλμπεργκ και τον Γουόρεν Μπάφετ. Και από πολλούς αφανείς αλλά σημαντικούς, όπως τον άντρα σου ή τη γυναίκα σου, το παιδί σου ή τους γονείς σου. Ακόμα και τον ίδιο σου τον εαυτό. Οι εσωστρεφείς είναι παντού.
Τουλάχιστον ένας στους τρεις ανθρώπους που γνωρίζουμε είναι εσωστρεφής. Είναι τα άτομα που προτιμούν να ακούνε παρά να μιλάνε. Να διαβάζουν παρά να ξεφαντώνουν. Καινοτομούν και δημιουργούν, χωρίς να επιδιώκουν την προσωπική τους προβολή. Αποδίδουν καλύτερα όταν σκέφτονται μόνοι τους παρά σε ομάδες. Συχνά περνάνε απαρατήρητοι...
Χωρίς τους εσωστρεφείς, όμως, ο κόσμος θα είχε στερηθεί σημαντικές ανακαλύψεις, μοναδικά έργα τέχνης και πολιτικά κινήματα. Χωρίς αυτούς δεν θα είχε διατυπωθεί ποτέ η θεωρία της σχετικότητας. Δεν θα είχε γραφτεί το 1984. Δεν θα υπήρχαν τα Ηλιοτρόπια του Βαν Γκογκ.
Σε ένα βιβλίο γραμμένο με αμεσότητα, βασισμένο σε επαναστατικές έρευνες στην ψυχολογία και στις νευροεπιστήμες, η Susan Cain χαρτογραφεί έναν δρόμο αποδοχής, κατανόησης και ανάπτυξης για τους εσωστρεφείς, σε έναν κόσμο που δεν σταματάει να μιλάει.
Η Δύναμη των Εσωστρεφών απενοχοποιεί τους ήσυχους και εγκεφαλικούς ανθρώπους που δεν πληρούν το "Ιδανικό της Εξωστρέφειας". Επίσης, προσφέρει συμβουλές που κάνουν πιο ουσιαστική την επικοινωνία μεταξύ εσωστρεφών και εξωστρεφών στις προσωπικές σχέσεις, στον χώρο εργασίας και στην οικογένεια.
- Πώς θα στηρίξεις το εσωστρεφές παιδί σου;
- Πώς θα ευτυχήσεις με έναν εξωστρεφή σύντροφο;
- Πώς θα αντιμετωπίσεις τον επιθετικό εργοδότη σου;
- Πώς θα αξιοποιήσεις τον λιγομίλητο συνεργάτη σου;
- Πώς θα αντιμετωπίσεις τον επιθετικό εργοδότη σου;
- Πώς θα αξιοποιήσεις τον λιγομίλητο συνεργάτη σου;
Το πολυσυζητημένο αυτό Βest Seller αλλάζει μια και καλή το πώς βλέπουμε τους εσωστρεφείς και, κυρίως, το πώς αντιλαμβάνονται οι εσωστρεφείς τον εαυτό τους.