Μία από τις μεγαλύτερες επιθυμίες μας ως γονείς είναι να βοηθήσουμε τα παιδιά μας να μεγαλώσουν έχοντας αυτοεκτίμηση και εμπιστοσύνη στον εαυτό τους.
Πώς μπορεί να κατακτηθεί αυτό; Είναι κάτι με το οποίο γεννιέται ένα παιδί ή είναι κάτι που χτίζεται;
Όλες οι σύγχρονες επιστήμες υποστηρίζουν πλέον ότι τα παιδιά γεννιούνται έχοντας ήδη μέσα τους κάποιο δυναμικό και στη συνέχεια το περιβάλλον παίζει καθοριστικό ρόλο στο πώς αυτό το δυναμικό θα αναδειχθεί ή θα καταπιεστεί και τελικά στο πώς θα διαμορφωθεί η προσωπικότητα του παιδιού.
Για παράδειγμα, ένα παιδί μπορεί να γεννηθεί έχοντας περισσότερη ενέργεια από κάποιο άλλο και εάν το περιβάλλον του δώσει ευκαιρίες να εκτονώνει αυτήν την ενέργεια τότε θα έχουμε ένα χαρούμενο και δυναμικό παιδί. Αντίθετα, εάν το περιβάλλον το οδηγεί στο να καταπιέζει συνεχώς αυτήν την ενέργεια, τότε θα έχουμε ένα επιθετικό ή ένα παθητικό παιδί. Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και με τα σωματικά χαρακτηριστικά. Ένα παιδί που μπορεί π.χ. να έχει το δυναμικό να γίνει ψηλό, αν δεν βοηθηθεί κατάλληλα από το περιβάλλον του (π.χ. με καλή διατροφή, άσκηση, καθαρό αέρα κλπ) μπορεί να μην καταφέρει να αναπτύξει πλήρως το δυναμικό του.
Τόσο τα σωματικά όσο και τα ψυχικά χαρακτηριστικά ενός παιδιού υπάρχουν εν δυνάμει μέσα στο παιδί από την στιγμή της γέννησής του αλλά είναι το περιβάλλον (φυσικό και ανθρώπινο) που θα τα στηρίξει και θα τα αναδείξει ή θα τα καταπιέσει και θα τα αλλοιώσει.
Ως προς τα ψυχικά του χαρακτηριστικά, ένα παιδί μπορεί να γεννηθεί πιο έντονο ή πιο ήπιο από κάποιο άλλο, πιο εσωστρεφές ή πιο εξωστρεφές από κάποιο άλλο, πιο ενεργητικό ή πιο ήρεμο από κάποιο άλλο αλλά ΔΕΝ μπορεί να γεννηθεί με φοβίες, ανασφάλειες, χαμηλή αυτοπεποίθηση, ντροπή κλπ, όλα αυτά είναι επίκτητα χαρακτηριστικά που αποκτά το παιδί εξαιτίας του περιβάλλοντος στο οποίο αναπτύσσεται.
Τα καλά νέα είναι ότι ενώ δεν πρέπει ποτέ να επηρεάζουμε το δυναμικό με το οποίο γεννιέται ένα παιδί (δηλαδή τον πυρήνα του παιδιού), μπορούμε να επηρεάσουμε το περιβάλλον στο οποίο ζει το παιδί μας και μάλιστα είναι δική μας ευθύνη να το προετοιμάσουμε όσο καλύτερα γίνεται για να βοηθήσει στην ομαλή ανάπτυξη του παιδιού μας.
Πώς διαμορφώνουμε ένα περιβάλλον που θα βοηθήσει στο κτίσιμο της αυτοεκτίμησης ενός παιδιού;
6 ενέργειες που βοηθούν στο κτίσιμο της αυτοεκτίμησης του παιδιού μας.
- Πάντα ξεκινάμε εξετάζοντας τον εαυτό μας. Παρατηρούμε τη σχέση μας με τους άλλους, με τον σύντροφό μας, με τους φίλους μας, με την ευρύτερη οικογένειά μας (μαμά, μπαμπά, παππούδες, γιαγιάδες), με το παιδί μας κλπ. Παρατηρούμε πώς διαχειριζόμαστε τις δύσκολες στιγμές, πώς αντιμετωπίζουμε την αγένεια ή τις προσβολές, πώς μπορούμε να εκφράσουμε τα θέλω μας ή να πούμε όχι και γενικότερα παρατηρούμε αν ο τρόπος που επικοινωνούμε με τους άλλους δείχνει ότι έχουμε σεβασμό για τον εαυτό μας ή όχι.
- Αναγνωρίζουμε την μοναδικότητα του κάθε παιδιού. Αποφεύγουμε με κάθε τρόπο τις συγκρίσεις με το αδελφάκι του, με το ξαδελφάκι του, με τους συμμαθητές του, με τους φίλους του, με τον εαυτό μας στην ηλικία του κλπ. για να του δώσουμε τον απαραίτητο χρόνο να αναπτυχθεί με το δικό του ρυθμό και να μην του βάλουμε εμπόδια σε αυτό. Με αυτόν τον τρόπο το παιδί βιώνει τον σεβασμό στο πρώτο -και σημαντικότερο- περιβάλλον που αναπτύσσεται και αυτό το βοηθάει να νιώθει άξιο και ικανό (όποιες κι αν είναι οι ακαδημαϊκές, αθλητικές, καλιτεχνικές κλπ.) επιδόσεις του.
- Διαχωρίζουμε -μέσα μας- το παιδί από τις πράξεις του. Κάθε φορά που το παιδί μας μπορεί να αποτύχει σε κάτι, επικεντρωνόμαστε στο ότι αυτή ήταν μία ενέργεια του παιδιού μας που δεν ευδοκίμησε και όχι στο ότι έχουμε ένα αποτυχημένο, τεμπέλικο, αγενές, βίαιο κλπ. παιδί. Κάθε φορά που κάτι μας δυσαρεστεί στη συμπεριφορά του παιδιού μας, διαχωρίζουμε την συμπεριφορά από το παιδί. Αυτό σημαίνει ότι πάντα αποδεχόμαστε το παιδί μας χωρίς να σημαίνει ότι αποδεχόμαστε και την συγκεκριμένη συμπεριφορά του. Το ίδιο κάνουμε φυσικά και για τον εαυτό μας αντί π.χ. να σκεφτόμαστε ή να λέμε «είμαι άχρηστη στο μαγείρεμα» μπορούμε να σκεφτόμαστε και να λέμε «αυτό το φαγητό την επόμενη φορά θα δοκιμάσω να το κάνω αλλιώς». Έτσι και το ίδιο το παιδί μας δεν θα νιώθει ότι η αξία του έχει σχέση με τα επιτεύγματά του (αυτό είναι η περιφέρειά του) αλλά με αυτό που πραγματικά είναι (αυτό είναι ο πυρήνας του) και αυτό που πραγματικά είναι, είναι ένα «έργο» υπό εξέλιξη και σε διαρκή διαμόρφωση και μεταμόρφωση.
- Προσφέρουμε συνεχώς ευκαιρίες για να αναλάβει το παιδί ευθύνες. Οι ευθύνες αυτές έχουν φυσικά σχέση με την ηλικία και τις αναπτυξιακές ανάγκες του. Στο μικρό παιδί (έως 6 περίπου χρόνων) δίνουμε την ευκαιρία να πάρει αποφάσεις και να αναλάβει ευθύνες σε σχέση με την σωματική του ανεξαρτησία (ντύσιμο, φαΐ, τουαλέτα κλπ). Στο μεγαλύτερο παιδί δίνουμε την ευκαιρία να πάρει αποφάσεις και να αναλάβει ευθύνες σε σχέση με την νοητική του ανεξαρτησία (π.χ. να αναρωτηθεί τι είναι δίκαιο, τι σημαίνει φιλία, αρχηγός, τι μπορεί να κάνει σε μία δυσκολία κλπ). Τα παιδιά που μπορούν να πάρουν αποφάσεις, να φροντίσουν τον εαυτό τους και στη συνέχεια και τους άλλους, που μπορούν να επιλύσουν προβλήματα και να ζήσουν με τις συνέπειες, νιώθουν καλά με τον εαυτό τους και αναπτύσσουν συνεχώς την αυτοεκτίμησή τους.
- Λειτουργούμε με θετική στάση. Αναγνωρίζουμε ότι η ζωή έχει καλές και λιγότερο καλές στιγμές και ότι πότε μπορεί να είναι εύκολη και άλλοτε λιγότερο εύκολη. Όταν σκεφτόμαστε θετικά και δεν βαλτώνουμε μέσα στα άγχη μας τότε και το παιδί μας θα μάθει να εστιάζει στα θετικά και να παίρνει δύναμη από αυτά για να ανταπεξέλθει στα προβλήματα που παρουσιάζονται. Μαθαίνει να απολαμβάνει τις απλές καθημερινές στιγμές και να νιώθει ευγνωμοσύνη για αυτές αντί να αναλώνεται στην γκρίνια και στο άγχος. Αν για παράδειγμα όταν πλένουμε τα πιάτα, αντί να εστιάζουμε στην κούρασή μας εστιάσουμε στο ότι είμαστε τυχεροί που είχαμε φαγητό να φάμε όλοι μαζί σαν οικογένεια, αυτή η στάση μας μπορεί να οδηγήσει και το παιδί σε πολλούς λόγους για να νιώθει χαρά και ευγνωμοσύνη π.χ. που κάποιος κόπιασε πολύ για να φυτέψει, να οργώσει, να συσκευάσει, να μεταφέρει, να κουβαλήσει ή που κάποιος είχε δουλειά που του έδωσε τα απαραίτητα χρήματα για να το αγοράσει και να μας το προσφέρει κλπ. έτσι το παιδί μαθαίνει να σέβεται και να εκτιμά ακόμα και τα πιο μικρά πράγματα της καθημερινότητας και τη συμμετοχή του σε αυτά και δεν χρειάζεται μόνο τα μεγάλα και εντυπωσιακά επιτεύγματα για να νιώσει ικανό και άξιο.
- Δίνουμε έμφαση στην ενθάρρυνση και όχι στην κριτική. Όταν ενθαρρύνουμε την προσπάθεια και την διαδικασία σε αυτά που επιλέγει να κάνει το παιδί και του δείχνουμε ότι το εμπιστευόμαστε τότε, αυξάνουμε την εμπιστοσύνη στον εαυτό του και στην εσωτερική του ορμή που το οδηγεί και αναπτύσσει την «εσωτερική» του φωνή. Έτσι αρχίζει και εμπιστεύεται όλο και πιο πολύ τις δικές του δυνάμεις και σταματάει να αντιλαμβάνεται την αξία του μέσα από την επιβράβευση από τον ενήλικο ή μέσα από την σύγκρισή του με τους άλλους.
Η Μαρία Μοντεσσόρι λέει ότι θα μπορούσαμε να σκεφτούμε κάποια ψυχικά μας χαρακτηριστικά -όπως η αυτοεκτίμηση- σαν ψυχικούς μύες που ναι μεν υπάρχουν εν δυνάμει αλλά θέλουν το κατάλληλο περιβάλλον και την κατάλληλη εκγύμναση και εξάσκηση για να δυναμώσουν και να αρχίσουν να λειτουργούν. Οι ψυχολόγοι επίσης υποστηρίζουν ότι μία συμπεριφορά χρειάζεται γύρω στις 21 επαναλήψεις για να καταγραφεί σαν συνήθεια στον εγκέφαλό μας.
Ας αρχίσουμε λοιπόν να δημιουργούμε τις συνήθειες που συνειδητά επιλέγουμε να αποκτήσουμε, για να μεγαλώνουμε χαρούμενα και δυνατά παιδιά.
___________________________________________________________________________________________________________________________
Πηγή: Γράφει η Λιάνα Χαρίση στο distaffmagazine.com