Ο Dr. Gabor Maté, είναι γιατρός και παγκοσμίως γνωστός για το επαναστατικό του έργο σχετικά με την ανάπτυξη της παιδικής ηλικίας, την ανατροφή των παιδιών, την ADHD ( Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας ) και τον εθισμό. Του απονεμήθηκε το παράσημο του Καναδά, είναι συγγραφέας τεσσάρων Bestseller βιβλίων που εκδόθηκαν σε περισσότερες από 25 γλώσσες και κάνει συχνά ομιλίες για τη σύνδεση μυαλού-σώματος.
Σε ένα podcast της εκπομπής GOOD KIDS, ο Dr. Gabor Maté κάνει μια βαθιά βουτιά στην υγιή ανάπτυξη του παιδιού: Ποιες προϋποθέσεις είναι απαραίτητες για αυτήν, ποιοι από αυτούς τους παράγοντες λείπουν από την κοινωνία μας και τι μπορούμε να κάνουμε εμείς ως γονείς για να αναδημιουργήσουμε συνθήκες που ευνοούν την προαγωγή της υγείας και της ευημερίας των παιδιών μας.
Για να ξεκλειδώσουμε το κλειδί για την υγιή ανάπτυξη των παιδιών, λέει ότι πρέπει να κοιτάξουμε προς τους προγόνους μας.
"Τα ανθρώπινα όντα εξελίχθηκαν αρχικά σε μικρές ομάδες κυνηγών-συλλεκτών… τα παιδιά ανατρέφονταν από πολλούς ενήλικες… και τα κρατούσαν κοντά τους όλη την ώρα. Είχαν πολλούς συμπαίκτες διαφορετικών ηλικιών για να παίξουν. Και έτσι, μεγάλωσαν με αυτοπεποίθηση και συνδέθηκαν με την ομάδα."
Επιπλέον, μας εξηγεί γιατί πιστεύει ότι η υπερβολική επιρροή από τους συνομήλικους και το Διαδίκτυο είναι μια αναπτυξιακή καταστροφή για τα μικρά παιδιά.
Gabor Maté
Το ενδιαφέρον μου για τα αναπτυξιακά ζητήματα των παιδιών, ξεκίνησε όταν διαγνώστηκα με Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής στα μέσα της δεκαετίας του '50. Και αυτό με έκανε να αναρωτιέμαι, τι λοιπόν συμβαίνει σε αυτή την κοινωνία; Είναι τόσα πολλά τα παιδιά που διαγιγνώσκονται με τόσα πολλά προβλήματα. Και έτσι, άρχισα να ερευνώ την ανάπτυξη του εγκεφάλου. Και κατέληξα στο συμπέρασμα ότι ο τρόπος με τον οποίο μεγαλώνουν τα παιδιά σε μια κοινωνία και οι συνθήκες ανάπτυξης που παρέχονται, είναι αντίθετες με την υγιή ανάπτυξη.
Υγιής ανάπτυξη, γενικά, είναι όταν τα ανθρώπινα όντα αξιοποιούν πλήρως τις δυνατότητές τους για να είναι προσγειωμένα και παρόντες, να είναι αποτελεσματικά, να έχουν αυτοπεποίθηση και να συνδέονται με τους άλλους ανθρώπους με υγιή τρόπο. Αυτό θα έλεγα ότι είναι η υγιής ανάπτυξη και αυτό είναι στη φύση μας. Αυτό όμως απαιτεί ορισμένες προϋποθέσεις. Και έτσι, πρέπει να δούμε ποιες είναι οι συνθήκες που χρειάζονται οι άνθρωποι για μια υγιή ανάπτυξη.
Για να απαντήσουμε σε αυτό, πρέπει να κοιτάξουμε την ανθρώπινη εξέλιξη. Πιστεύουμε ότι είμαστε πολιτισμένοι και προηγμένοι άνθρωποι και όλα αυτά..., αλλά σε σύγκριση με τους προγόνους μας δεν τα πηγαίνουμε και τόσο καλά.
Τα ανθρώπινα όντα εξελίχθηκαν αρχικά σε ομάδες συλλεκτών-κυνηγών μικρών ομάδων, όπου 60 με 80 άνθρωποι ενώνονταν σε μια ομάδα και περιπλανιόνταν μαζί, τα παιδιά ήταν πάντα γύρω από ενήλικες και δεν τίθοταν θέμα χωρισμού των γονιών από τα παιδιά. Σήμερα, τα παιδιά κοιμούνται στη σπηλιά του μωρού και οι ενήλικες κοιμούνται στη σπηλιά των ενηλίκων. Τίποτα από αυτές τις ανοησίες δεν γίνονταν τότε. Τα παιδιά ήταν πάντα γύρω από τους γονείς τους και δεν ζούσαν σαν μια τυπική οικογένεια όπως την ξέρουμε σήμερα, αλλά ζούσαν σε μια μεγαλύτερη κοινότητα με πολλά μέλη. Η οικογένεια που ξέρουμε σήμερα, είναι μια σύγχρονη και πολύ παρεκκλίνουσα εξέλιξη.
Τότε, τα παιδιά φροντίζονταν και ανατρέφονταν από πολλούς ενήλικες. Και επιπλέον, τα παιδιά ήταν κοντά τους συνέχεια. Είχαν επίσης πολλούς συμπαίκτες διαφορετικών ηλικιών για να παίξουν. Έτσι μεγάλωναν, σε αυτό το πλαίσιο, και αγκαλιάζονταν από όλη την κοινότητα. Έτσι, μεγάλωναν σίγουροι για τον εαυτό τους και συνδεδεμένοι με την ομάδα.
Η ανθρώπινη προσωπικότητα βρίσκεται υπό την επίδραση του περιβάλλοντος και ο ανθρώπινος εγκέφαλος το ίδιο. Άρα η φυσιολογία του ίδιου του εγκεφάλου καθορίζεται από τις ανθρώπινες σχέσεις μας. Και τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι ο εγκέφαλος διαμορφώνεται ήδη από τη μήτρα της μητέρας. Και όσο περισσότερη υποστήριξη έχει η έγκυος γυναίκα, όσο πιο ήρεμη είναι, τόσο καλύτερα για την ανάπτυξη του εγκεφάλου του παιδιού. Και όσο πιο αγχωμένη είναι, τόσο πιο επιβλαβής είναι δυνητικά για την ανάπτυξη του εγκεφάλου του παιδιού.
Έτσι, πολλά προβλήματα για τα παιδιά μας ξεκινούν από τη μήτρα, επειδή οι γυναίκες είναι πολύ αγχωμένες αυτές τις μέρες. Οι γονείς βρίσκονται υπό τρομερό άγχος. Και αυτό σημαίνει ότι ο εγκέφαλος των παιδιών υπόκειται σε τεράστιο άγχος. Και αυτό σημαίνει ότι οι άνθρωποι απλώς δεν αναπτύσσονται με τον τρόπο που η ανθρώπινη φύση θα μας επέτρεπε, αν οι συνθήκες ήταν κατάλληλες. Αυτό λοιπόν πρέπει να γίνει κατανοητό. Και δεν φταίνε οι γονείς γι' αυτό.
Γιατί διαγιγνώσκονται τόσα πολλά παιδιά με ΔΕΠΥ ( Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας ) και γιατί αυτοί οι αριθμοί αυξάνονται, και γιατί τόσα πολλά παιδιά διαγιγνώσκονται με αυτισμό και διπολική διαταραχή και άγχος και κατάθλιψη και ούτω καθεξής. Τι συμβαίνει; Αυτό που συμβαίνει είναι ότι οι βέλτιστες συνθήκες για υγιή ανάπτυξη του εγκεφάλου για τα παιδιά, είναι όλο και λιγότερο διαθέσιμες. Οι γονείς κάνουν το καλύτερο δυνατό που μπορούν κάτω από πολύ δύσκολες συνθήκες. Το θέμα δεν είναι αν οι γονείς αγαπούν τα παιδιά τους. Αν είναι αφοσιωμένοι. Αν κάνουν το καλύτερο που μπορούν. Ναι, ναι, ναι, αλλά το κάνουν υπό συνθήκες που δεν υποστηρίζουν την υγιή ανάπτυξη.
Το μεγαλύτερο δώρο που μπορούν να κάνουν οι γονείς στα παιδιά τους είναι η δική τους ευτυχία. Γιατί είναι γεγονός ότι τα παιδιά απορροφούν το άγχος των γονιών τους. Έτσι, από την αρχή, οι γονείς πρέπει να φροντίζουν τη συναισθηματική τους υγεία, εάν θέλουν να προάγουν τη συναισθηματική υγεία των παιδιών τους. Αυτό είναι το πρώτο πράγμα.
Το δεύτερο πράγμα είναι οτι το παιδί έχει μια τεράστια αδιαπραγμάτευτη ανάγκη, η οποία είναι η προσκόλληση, η ορμή για εγγύτητα με έναν άλλο άνθρωπο. Γιατί έχουμε αυτή την ορμή προσκόλλησης; Την έχουμε με σκοπό, πρωτίστως, να φροντίζουμε εκείνους που χρειάζονται φροντίδα και αντίστροφα να μας φροντίζουν οι άλλοι.
Η προσκόλληση είναι η πιο επιτακτική ανάγκη κατά την πρώιμη παιδική ηλικία, επειδή το ανθρώπινο είδος είναι το λιγότερο ώριμο και το πιο εξαρτημένο από οποιοδήποτε άλλο πλάσμα στο σύμπαν και παραμένει έτσι για το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Το άλογο μπορεί να τρέξει την πρώτη μέρα της ζωής του, ενώ οι άνθρωποι μπορούν να το κάνουν αυτό μετά από ενάμιση χρόνο. Οι πίθηκοι μπορούν να σκαρφαλώσουν πάνω στις μητέρες τους ήδη από τη γέννησή τους, ενώ οι άνθρωποι δεν μπορούν να το κάνουν αυτό. Αυτό σημαίνει λοιπόν ότι η περίοδος εξάρτησης και ανωριμότητας και ευαλωτότητάς μας είναι πολύ μεγαλύτερη. Και το μόνο πράγμα που υποστηρίζει την ανάπτυξη της υγείας μας, είναι μια υγιής προσκόλληση με τους ενήλικες που μας φροντίζουν.
Στην κοινωνία μας, αυτή η προσκόλληση έχει χαθεί. Ένα σημαντικό ποσοστό των Αμερικανών γυναικών επιστρέφει στη δουλειά εντός δύο εβδομάδων από τον τοκετό. Οι μαμάδες είναι γραφτό από τη φύση να μένουν με τα παιδιά τους για χρόνια. Έτσι, όταν οι γυναίκες αναγκάζονται οικονομικά να επιστρέψουν στη δουλειά, αυτός ο χωρισμός από τη μητέρα είναι τεράστιος για το παιδί.
Τα παιδιά έχουν αυτή την ορμή προσκόλλησης, αλλά δεν υπάρχει τίποτα στον εγκέφαλο του παιδιού που να του λέει με ποιον να προσκολληθεί. Είναι σαν το παπάκι που βγαίνει από το αυγό. Κατά προτίμηση θα προσκολληθεί σε μια μαμά πάπια, εάν η μαμά πάπια είναι εκεί. Αλλά αν για ένα λεπτό δεν είναι εκεί, το παπάκι θα προσκολληθεί σε οτιδήποτε κινείται, συμπεριλαμβανομένου ενός μηχανικού παιχνιδιού που θα μπορούσε ενδεχομένως να το "φροντίσει".
Τα ανθρώπινα βρέφη είναι όλα ίδια. Έτσι, όταν οι γονείς δεν είναι κοντά, τα παιδιά προσκολλούνται στους φίλους και συνδέονται με όποιον είναι τριγύρω. Και για τα περισσότερα παιδιά, τις περισσότερες φορές, από νεαρή ηλικία, βρίσκονται κυρίως γύρω από άλλα παιδιά. Πράγμα που σημαίνει ότι τα μικρά παιδιά αυτές τις μέρες, δέχονται ουσιαστικά τις πιο σημαντικές επιρροές τους, όχι από υγιείς, προσγειωμένους, ώριμους ενήλικες, αλλά από ανώριμους συνομήλικούς τους. Και το κάνουν αυτό αυτοπροσώπως ή το κάνουν διαδικτυακά, από πολύ μικρή ηλικία. Και αυτό είναι μια καταστροφή αναπτυξιακά, που δημιουργεί κάθε είδους προβλήματα.
Τώρα λοιπόν, πρέπει να το αντισταθμίσουμε αυτό. Επομένως, πρώτα απ' όλα, θα πρέπει σίγουρα να υπάρχει περισσότερη υποστήριξη για τη γονική άδεια. Ελλείψει αυτού, εάν τα παιδιά πρέπει να πάνε στον παιδικό σταθμό σε μικρή ηλικία, θα πρέπει να είναι μαζί με άλλους ενήλικες σαν να ήταν πίσω στη φυλή πριν από 20.000 χρόνια. Επομένως, οι παιδικοί σταθμοί πρέπει να είναι χώροι όχι μόνο της σωματικής φροντίδας των παιδιών, αλλά και της συναισθηματικής φροντίδας από υγιείς ενήλικες χωρίς άγχος.
Επίσης, δεν μπορούμε να πούμε ότι τα παιδιά μας είναι ακόμα δικά μας. Γιατί όλες τις μέρες τους τις πέρασαν συνδεόμενα με άλλους ανθρώπους, συνήθως συνομήλικούς τους. Πρέπει λοιπόν να τα μαζέψουμε και να τα ξαναφέρουμε κάτω από την πτέρυγά μας. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να περνάμε χρόνο μαζί τους και όχι να βλέπουμε τηλεόραση ή ο καθένας να ασχολείται με το μικρό του gadget.
Τα οικογενειακά γεύματα, που μαζεύονται τα παιδιά και οι γονείς ή και αυτοί που σχετίζονται με τα παιδιά, δεν γίνονται για το φαγητό ή μόνο για το φαγητό, γίνονται κυρίως για την ανάπτυξη της σχέσης. Για παράδειγμα, γνωρίζω μια μαμά που μου έχει εκμυστηρευτεί ότι είναι εργασιομανής, κάτι που στο παρελθόν έχει παρεμποδίσει τη σχέση της με τα παιδιά της. Τώρα αυτό που κάνει, στις έξι το βράδυ, είναι οτι βάζει την κόρη της να κρύβει το κινητό της σε ένα σημείο όπου η μαμά δεν έχει ιδέα πού είναι. Και για δύο ώρες απλά παίζει με τα παιδιά της και προφανώς, σύμφωνα με αυτή την υπέροχη μαμά, ήταν επαναστατικό όσον αφορά την αναζωογόνηση της σχέσης της με τα παιδιά της. Και επιτρέψτε μου να σας πω, η μακροπρόθεσμη επίδραση σε αυτά τα παιδιά, θα είναι ανυπολόγιστα όμορφη. Είναι ένα απλό κόλπο, αλλά πόσο αποτελεσματικό που είναι.
Ο Dr. Maté υποστηρίζει το Attachment Parenting, μια προσέγγιση για την ανατροφή των βρεφών που στοχεύει στην προώθηση μιας στενής σχέσης μεταξύ του μωρού και των γονιών του, με μεθόδους όπως η σίτιση κατά απαίτηση του μωρού και το να αφήνουμε το μωρό να κοιμάται με τους γονείς του, ενώ είναι αντίθετος σχετικά με τη δημοφιλή μέθοδο CIO (Crying it Out).
Το Crying it Out, γνωστό και ως μέθοδος εξαφάνισης, είναι μια τεχνική εκπαίδευσης ύπνου που περιλαμβάνει το να βάζετε το μωρό σας στην κούνια του εντελώς ξύπνιο και να το αφήνετε να κλαίει μέχρι να αποκοιμηθεί - χωρίς τη βοήθεια σας. Αυτό σημαίνει ότι δεν θα το ταΐζετε για να κοιμηθεί, δεν θα το κουνάτε για να κοιμηθεί ή δεν θα χρησιμοποιήσετε οποιονδήποτε άλλο τρόπο για να κάνετε το μωρό σας να κοιμηθεί.
"Τα βρέφη είναι οι πιο ευάλωτοι άνθρωποι από όλους, επομένως μπορεί να τραυματιστούν… Όταν χρησιμοποιείται μια μέθοδος «Crying it Out», το μήνυμα που παίρνει ένα βρέφος είναι ότι δεν έχει σημασία για τους άλλους. Ότι είναι μόνο του με τα συναισθήματά του. Ότι δεν είναι αρκετά καλό για να το νοιάζονται. Ότι ο κόσμος είναι αδιάφορος." - Dr. Maté.
Αποσπάσματα του Dr. Gabor Maté για τη σύνδεση μυαλού / σώματος
Κολικός
Αν ένα παιδί έχει κολικούς σημαίνει ότι αισθάνεται το άγχος στο περιβάλλον ( συνήθως από τη μαμά ). Προτείνει λοιπόν, αν το παιδί σας έχει κολικούς, να προσπαθήστε να βρείτε τρόπους να ηρεμήσετε τον εαυτό σας.
"Η ενέργειά σας είναι πολύ πιο σημαντική από το περιεχόμενο αυτού που λέτε και ποιες είναι οι συνειδητές σας προθέσεις. Το πιο σημαντικό πράγμα στο οποίο πρέπει να δίνετε προσοχή είναι η ενέργειά σας." - Dr. Maté.
Εκφοβισμός / Bullying
Εάν ένα παιδί βιώνει χρόνιο εκφοβισμό, σημαίνει ότι έχει χάσει τη σχέση του με τους γονείς.
ΔΕΠΥ / ADHD
Η ΔΕΠΥ είναι ένας μηχανισμός αντιμετώπισης, μια «φυσική απάντηση σε μια μη φυσιολογική κατάσταση», λέει ο Dr. Maté. Έγραψε ένα ολόκληρο βιβλίο για αυτό το θέμα και πιστεύει ότι η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας προέρχεται από την παιδική ηλικία, όταν το παιδί χάνει τις συνθήκες προσκόλλησης / φροντίδας που είναι απαραίτητες για την υγιή ανάπτυξή του.
Στρες
"Η συναισθηματική κατάσταση της μητέρας κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης έχει επίδραση στο παιδί και στο νευρικό σύστημα." - Dr. Maté.
Τραύμα
Ο Dr. Maté λέει ότι εάν είστε περισσότερο περιορισμένοι στην λειτουργικότητα, τις αντιδράσεις σας και τις πεποιθήσεις σας για τον κόσμο, τότε έχετε τραυματιστεί. Αν όχι, τότε έχετε υποφέρει.
"Το τραύμα είναι μια συστολή μέσα σου που δεν υπήρχε στην αρχή. Εάν δεν υπάρχει συστολή δεν υπάρχει τραύμα, όσο κακό και αν ήταν ένα γεγονός… Το τραύμα διαμορφώνει τις αποφάσεις σας…" - Dr. Maté.
"Οτιδήποτε «λάθος» συμβαίνει με τον εαυτό σας, ξεκίνησε ως μηχανισμός επιβίωσης στην παιδική ηλικία." - Dr. Maté.
Ο Dr. Maté λέει oτι, αυτό δεν αξίζει τίποτα άλλο εκτός από σεβασμό και συμπόνια, και οτι, ό,τι βοηθά ένα παιδί να επιβιώσει από ένα τραύμα, αργότερα γίνεται πηγή δυσλειτουργίας.
Πώς να φροντίζετε τις δικές σας ανάγκες ως γονείς, ενώ παράλληλα φροντίζετε και τα μωρά;
Ο Dr. Maté μιλάει για το πως είναι προορισμένο να ζούμε, σε κοινότητες δηλαδή όπως οι πρόγονοί μας κυνηγοί-τροφοσυλλέκτες. Έτσι το παιδί είναι πάντα με τον γονιό και ταυτόχρονα δημιουργείται προσκόλληση με πολλούς ενήλικες της κοινότητας. Και ενώ αυτό είναι δύσκολο στον σημερινό κόσμο, υπάρχουν πράγματα που μπορούμε να κάνουμε όλοι, για να μεγαλώσουμε υγιή παιδιά. Αυτές είναι οι προτάσεις του:
- Οργανώστε το περιβάλλον σας για να υποστηρίξετε τις ανάγκες σας.
- Οι ανάγκες της μητέρας δεν πρέπει να καλύπτονται σε βάρος του παιδιού.
"Αυτό που δεν θυσιάζουμε τώρα, θα το θυσιάσουμε αργότερα σε υπερβολικό βαθμό." - Dr. Maté.
- Μην επιβάλλετε προσωπικά θέματα στο παιδί.
- Να έχετε περιέργεια για το παιδί.
"Όποτε υπάρχει ένταση, υπάρχει ανάγκη για προσοχή." - Dr. Maté.
Μην κρίνετε το παιδί για τη συμπεριφορά του, αλλά να είστε περίεργοι για αυτό. Ρωτήστε τον εαυτό σας:
- Τι χρειάζεται;
- Τι του λείπει;
Τι χρειάζεται το παιδί σας;
Ο Dr. Maté εξηγεί ότι τα παιδιά έχουν δύο βαθιές, βιολογικές ανάγκες:
- Προσκόλληση – Σύνδεση με άλλο άτομο
- Αυθεντικότητα – Το να είσαι συνδεδεμένος με τον εαυτό σου και να μπορείς να ενεργείς σύμφωνα με αυτόν ( δηλαδή να ενεργείς με το ένστικτό σου )
Όταν αυτές οι δύο ανάγκες βρίσκονται σε σύγκρουση, ένα παιδί δεν μπορεί να είναι αυθεντικό οπότε επιλέγει την προσκόλληση και αυτό το παγιδεύει.
Αν έχετε βρεθεί παγιδευμένοι με αυτόν τον τρόπο, ο Dr. Maté προτείνει μια Καθημερινή Εξάσκηση που θα σας φέρνει πίσω στον εαυτό σας, όπως η περισυλλογή, το χειρόγραφο ημερολόγιο και ο διαλογισμός.
"Το πιο σημαντικό πράγμα που μπορείς να προσφέρεις είναι η ποιότητα της σχέσης σου. Η πραγματική σχέση πρέπει να αναπτυχθεί πρώτα με τον εαυτό σας – δημιουργικότητα, τέχνη, χορός, δράμα, οτιδήποτε σας φέρνει σε σχέση με τον εαυτό σας…" - Dr. Maté.
"Τι κάνετε για να βοηθήσετε τον εαυτό σας να φροντίσει τον εαυτό σας; Σώμα, συναισθήματα, ψυχή. Πόσος χρόνος την ημέρα μπορείτε να πείτε οτι είναι δικός σας; Διαθέτετε 5 λεπτά την ημέρα που δεν είστε εξωτερικά εστιασμένοι; Ή μήπως αντιπαθείτε τόσο πολύ τον εαυτό σας, που δεν μπορείτε να περάσετε χρόνο μαζί του;" - Dr. Maté.
"Είμαστε όλοι παιδιά στην καρδιά, μην είστε τόσο σοβαροί." - Dr. Maté.
***Αποποίηση ευθύνης: Λάβετε υπόψη σας ότι δεν είμαστε γιατροί, επομένως όλες οι πληροφορίες σε αυτό το άρθρο προορίζονται μόνο για ενημερωτικούς σκοπούς.***